Oplossingen creëren door het ‘erkennen van complexiteit’
Het conflict in het Midden-oosten lijkt haast onoplosbaar. Politici, journalisten, defensie-specialisten, ze zien met lede ogen aan hoe de agressie over en weer escaleert en hoe een mogelijkheid tot de-escalatie steeds kleiner lijkt te worden. Met veel leed over en weer tot gevolg.
Er is zo’n enorme verwevenheid en vervlechting van standpunten, politiek, verleden, macht en onmacht ontstaan waardoor je het midden-oosten probleem met recht een ‘complex probleem’ mag noemen. En een kenmerk van een complex vraagstuk is dat oorzaak en gevolg niet meer gemakkelijk ‘vooraf’ (en/of voorspelbaar) aan elkaar te verbinden zijn. ‘Achteraf’ is, in een complex systeem, wel veel te vertellen, maar daar schieten we, in het bedenken van de juiste oplossingsrichting voor vandaag, weinig mee op.
En in een complexe situatie is er altijd en per definitie sprake van verwarring. Van onbegrip. Van onbekendheid van de andere perspectieven. Van onzekerheid. Van onbekendheid welke stappen te nemen. Het aantal variabelen is simpelweg te groot om ‘gemakkelijk’ de samenhang te zien. En verander je één aspect, dan beweegt het hele systeem onvoorspelbaar mee.
Wat niet helpt in een complex probleem is als men vanuit één perspectief blijft redeneren. Vanuit het eigen standpunt, het eigen verleden, de eigen onmacht en ook vanuit dat eigen perspectief blijft handelen. Het complexe conflict blijft in stand of escaleert zelfs. Als er meer bereidheid over en weer zou zijn om over het totaal van standpunten in dialoog te gaan en er meer begrip ontstaat over de verschillen van inzichten, er meer erkenning zou zijn van het bestaansrecht van een ander perspectief zonder het één boven of onder het ander te plaatsen, dan pas is een begin van de-escalatie mogelijk.
Stap één in deze complexe situatie is dus, hoe lastig ook, hoe nietig ook, zoveel als mogelijk met elkaar in gesprek zien te komen. Wat is de kleinst mogelijke actie waarover je met elkaar wel door één deur kan? En dus kijken en zoeken wat er wél kan in plaats van wat er allemaal niet kan. En vervolgens kijken wat het effect van die ene kleine actie en direct daarna opnieuw vaststellen wat nodig is om elkaar nog beter te begrijpen en te vinden. Een nieuwe stap één dus in plaats van een voorbedachte stap twee. Veel meer de karakteristiek dus van een emergente practice (hier en nu) in plaats van een best practice (keer eerder gedaan). Simpelweg elkaars noodkreten beter leren horen. Elkaars pijn beter leren doorvoelen. En elkaars verlangens beter leren vervullen.
Ik hoop dat we ergens in de tijd, liever vandaag dan morgen, in staat blijken een duurzame oplossing te hebben gevonden door het erkennen van en leren omgaan met complexiteit. Dat we leren een ander perspectief naast het eigen perspectief te dulden. Dat iedereen onvoorwaardelijk mag zijn wie hij wil zijn. En dat iedereen in vrijheid mag worden wie we hij wil worden worden zonder een ander daarvoor te slachtofferen, pijn te doen, te kleineren, perspectief te ontnemen, te bombarderen.
Ik vrees eerlijk gezegd dat er vandaag noch morgen een oplossing is en dat we met elkaar nog een flinke (evolutionaire) stap moeten maken voordat onvrede definitief plaatsmaakt voor vrede. Maar goed, de moed voor een stap één wens ik iedereen in dit conflict. En daarbuiten ook ;-).
Obama zei er recent het volgende over:
(Photo/illustratiecredits Turn Club Community)