Grenzen overschrijden nee – grenzen verleggen ja.
Seksueel grensoverschrijdend gedrag is onaanvaardbaar. Het is beangstigend. Het is bedreigend. Het is traumatiserend. Het moet dus zo snel mogelijk een halt worden toegeroepen. Door (en voor) iedereen. Daders moeten snel worden bestraft en behandeld. Slachtoffers moeten intensief en langdurig worden begeleid. En ook omstanders rondom voorvallen van seksueel grensoverschrijdend gedrag moeten worden aangemoedigd en getraind om onveilige en onaanvaardbare situaties eerder aan de kaak te durven stellen en/of succesvol te kunnen interveniëren.
Waar sprake is van grensoverschrijdend gedrag (en als gevolg daarvan aantasting van de integriteit en het vertrouwen) moet snel en adequaat worden gehandeld. Dat geldt niet exclusief voor seksueel overschrijdend gedrag maar voor alle soorten van grensoverschrijdend gedrag.
Een grens is er dus om ingezet en gerespecteerd te worden als de veiligheid het geding is. Tegelijkertijd moet een grens ook kunnen worden verlegd als je dat wilt en de omstandigheden wel veilig zijn. Een grens of grensstelling kan dus als bescherming dienen, maar het kan je ook in de weg zitten als je iets wilt leren.
Zeker als grenzen zijn ontstaan door bijzondere omstandigheden uit het verleden kunnen ze in het heden de vrijheid van denken en doen behoorlijk in de weg zitten. Denk bijvoorbeeld aan een gewelddadige thuissituatie vanuit de jeugd of een onveilige werkomgeving. De door noodzaak ingegeven en ontstane grenzen hebben hun beschermingsfunctie gehad. De vraag is echter of die grensstelling je vandaag de dag nog steeds helpt of dat ze jouw groei en ambitie misschien in de weg zitten.
En als die grenzen je niet meer van nut zijn, dan kan het zinvol zijn om te kijken of ze veranderd of ‘verlegd’ kunnen worden en de harde ‘grenslijn‘ weer een ‘grensgebied‘ mag worden. Een grensgebied met minder grote risico’s (aangrenzend aan de comfortzone) en meer pittige risico’s (aangrenzend aan de paniekzone). Er is dan geen sprake meer van een harde grens van ‘tot hier en niet verder’ maar ‘vanaf hier misschien wel weer verder’. Je kan weer verder kijken, spelen en experimenteren met nieuwe mogelijkheden. Het is jouw ‘learning zone’.
Grenzen verleggen is wat anders als grenzen overschrijden. Het verleggen van grenzen vindt altijd plaats vanuit veiligheid en vertrouwen. Dat kunnen je eigen grenzen zijn, maar ook die van een ander. En ja, dat verleggen gaat bijna altijd gepaard met ongemak. Er is immers sprake van onbekende situaties. De mogelijke gevaren zijn moeilijk in te schatten. En fouten worden zeker gemaakt. Maar het doel is nobel, namelijk leren, verkennen, groeien. De prijs is prettig ongemak, hanteerbaar ‘gevaar’ en het maken van fouten waar de lach vaker past dan niet past.
Grensoverschrijding is altijd onveilig. Bij het overschrijden van grenzen ontstaan makkelijk situaties waar geweld eerder regel dan uitzondering is en waar het gevolg een vaak onomkeerbaar en verwoestend effect heeft op de slachtoffers. Of op jezelf. Ook bij jezelf kun je immers grenzen overschrijden!
Dus ken je grenzen, zet ze in als je denkt ‘tot hier en niet verder’. Maar verleg ze ook zeker weer als je denkt ‘vanaf nu wel weer verder!’.
Illustratie titel – Zeloot/De Standaard